Açıklama:
Yapay zekâ teknolojileri hızla gelişirken, kontrolsüz bilgi üretimi ciddi sonuçlara yol açabiliyor. ChatGPT tarafından yayılan yanlış bir bilgi, masum bir kişinin çocuk katili olarak etiketlenmesine neden oldu. Olay, yapay zekâların etik sorumluluğunu yeniden tartışmaya açtı.
Yeni Bir ChatGPT Skandalı Daha: Şimdi de Masum Bir Adamı Çocuk Katili Yaptı
Yapay zekâ, çağımızın en güçlü teknolojik devrimlerinden biri. Ancak her güçlü teknolojinin yanlış kullanımı ya da kontrolsüz gelişimi beraberinde büyük tehlikeleri getirebiliyor. Son yaşanan olay, ChatGPT gibi büyük dil modellerinin ne kadar hassas bir dengeye sahip olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanan son olayda, ChatGPT’nin yanlış bilgi üretmesi sonucu masum bir adam “çocuk katili” olarak tanımlandı. Sosyal medya üzerinden yayılan bu iddia, kamuoyunda infiale neden oldu ve yapay zekânın güvenilirliği bir kez daha sorgulanmaya başlandı.
Olay Nasıl Gerçekleşti?
Michigan eyaletinde yaşayan ve yerel bir eğitim kurumunda çalışan Jonathan Moore, bir kullanıcının yaptığı araştırmada ChatGPT’nin verdiği yanıta göre, “geçmişte bir çocuk cinayetine karışmış eski bir hükümlü” olarak tanımlandı.
Ancak gerçek, bunun tam tersiydi. Jonathan Moore’un ne sabıka kaydı vardı, ne de hakkında açılmış herhangi bir dava. Hatalı bilgi, yalnızca ChatGPT’nin yanlış bir içerik üretmesinden kaynaklandı.
Kısa süre içinde sosyal medya kullanıcıları bu bilgiyi paylaşmaya başladı. Bazı yerel medya kuruluşları bile, doğruluğunu teyit etmeden bu bilgiyi yayınladı.
OpenAI’den Açıklama Geldi
Olayın yayılması üzerine, ChatGPT’nin geliştiricisi olan OpenAI, resmi bir açıklama yaparak duruma müdahale etti:
“ChatGPT, kullanıcılarla etkileşim halinde öğrenen bir dil modelidir. Bilgi doğruluğu garanti edilemez. Bu olay, kullanıcıların model çıktılarının doğruluğunu sorgulamaları gerektiğini açıkça göstermektedir. Konuyla ilgili gerekli düzeltmeler yapılmıştır.”
– OpenAI Resmî Sözcüsü
Hatalı Bilginin Sonuçları Ne Oldu?
Yanlış bilgi nedeniyle Jonathan Moore:
- İş yerinde geçici olarak açığa alındı
- Ailesi sosyal medya tehditlerine maruz kaldı
- Hukuki destek almak zorunda kaldı
- İmajı kamuoyu önünde ciddi şekilde zedelendi
Bu gelişmeler, yalnızca dijital ortamda değil, gerçek hayatta da yapay zekânın hatalarının nasıl etkiler yaratabileceğini net bir şekilde ortaya koydu.
Benzer Skandallar Daha Önce de Yaşanmıştı
ChatGPT ve benzeri dil modelleri, daha önce de benzer olaylarla gündeme gelmişti:
- 2023’te bir avukat, ChatGPT’nin uydurduğu dava örneklerini gerçek zannederek mahkemeye sundu.
- Bir gazeteci, yanlış tanıtılan bir akademisyenin kariyerini araştırma konusu yaptı.
- Tıbbi bilgi arayan bir kullanıcıya verilen tavsiyeler, hatalı ilaç yönlendirmelerine neden oldu.
Bu örnekler, yapay zekâ modellerinin bilgi üretirken hayal gücüyle gerçeği ayırt edemediğini bir kez daha gösteriyor.
Yapay Zekâlar Gerçeklik Yanılsaması Yaratıyor
ChatGPT gibi dil modelleri, internetteki milyarlarca veriyi kullanarak doğru gibi görünen ama doğruluğu teyit edilmemiş içerikler üretebilir. Bu durum, özellikle kişisel isimler, olaylar ve kurumlar söz konusu olduğunda itibar suikastı gibi sonuçlara yol açabiliyor.
Bu durumun başlıca nedenleri:
- Eğitim verilerinin doğruluğunun denetlenememesi
- Gerçek kişi adlarının modelde yer alması
- Dil modelinin güvenilir kaynaklardan bilgi ayırımı yapamaması
- Yanıtlarda ikna edici dil kullanılması
Uzman Görüşü: “Yapay Zekâ İnsan Gibi Konuşur, Ama İnsan Gibi Bilmez”
Yapay zekâ ve etik uzmanı Dr. Alev Yüce, olayla ilgili şu açıklamayı yaptı:
“Bu tür modeller bilgi üretmek için eğitilmiştir; gerçeklik üretmek için değil. Dil modeli bir hata yaptığında bunun farkına varmaz. Bu nedenle kullanıcılar, özellikle gerçek kişilere dair bilgi istediklerinde, mutlaka ikincil bir kaynağa başvurmalıdır.”
Yasal Sorumluluk Kime Ait?
Bu tür durumlarda en büyük soru işareti, hukuki sorumluluğun kimde olduğu sorusudur. Modelin hatalı bilgi üretmesi hâlinde:
- Kullanıcı mı sorumlu?
- Geliştirici firma mı (OpenAI)?
- Bilgiyi yaygınlaştıran sosyal medya hesapları mı?
Bu sorular, hem ABD’de hem de Avrupa Birliği’nde hâlen netleşmemiş hukuki gri alanlara işaret ediyor. Özellikle Yapay Zekâ Yasası (EU AI Act) gibi düzenlemelerin bu tür olaylarla daha da önem kazanması bekleniyor.
👉 EU AI Act – European Commission
ChatGPT İçin Gelecekte Ne Tür Önlemler Alınabilir?
Hatalı bilgi üretimini engellemek için geliştirici şirketler şu adımları atmayı planlıyor:
- Gerçek kişilere dair arama sonuçlarında uyarı metinleri
- Kişisel veri ve kimlik bilgilerini otomatik filtreleyen sistemler
- Daha güçlü kaynak taraması yapan eklentiler
- Kullanıcıya gerçeklik doğrulama seçenekleri sunma
