Dünyanın en büyük açık bilgi platformlarından Wikipedia, Birleşik Krallık’ta yürürlüğe giren çevrim içi güvenlik düzenlemelerinin ifade özgürlüğüne zarar verdiği ve içerik denetimi açısından belirsizlik taşıdığı gerekçesiyle mahkemeye başvurdu. Wikimedia Vakfı, söz konusu yasanın dijital ansiklopedinin temel prensipleriyle çeliştiğini savunuyor.
Wikipedia’dan Yasal İtiraz: Yeni Güvenlik Yasası Anayasaya Aykırı mı?
Wikimedia Vakfı, İngiltere merkezli çevrim içi güvenlik yasasının uygulanması halinde Wikipedia’nın tarafsız, açık ve özgür bilgi paylaşımına dayalı modelinin tehdit altına gireceğini belirterek, yasal süreç başlattığını duyurdu. Söz konusu yasa, platformları:
- Zararlı içerikleri kaldırmaya
- Kullanıcıları doğrulamaya
- Yaşa göre içerik filtrelemeye
- Hükûmetin belirlediği denetim çerçevesine uymaya
zorunlu kılıyor. Ancak Wikipedia, içeriklerinin büyük bölümünün gönüllü kullanıcılar tarafından oluşturulması ve moderasyonun topluluk temelli olması nedeniyle bu kuralların kendilerine uygulanamayacağını savunuyor.
Yasada Ne Var? Eleştirilen Maddeler Neler?
Birleşik Krallık’ta yürürlüğe giren Online Safety Act (Çevrim İçi Güvenlik Yasası), çocukları zararlı içeriklerden koruma ve nefret söylemlerini engelleme amacıyla hazırlandı. Ancak yasa kapsamında:
- “Yasal ama zararlı” içeriklerin kaldırılması
- Platformlara yüksek para cezaları
- İçeriklerin yaşa göre filtrelenmesi
- Anonim hesapların sınırlandırılması
gibi maddeler yer alıyor. Eleştirmenler bu maddelerin, sansüre ve ifade özgürlüğünün kısıtlanmasına yol açabileceği konusunda uyarıyor.
Wikipedia Neden Karşı Çıkıyor?
Wikimedia Vakfı’na göre yasa:
- Gönüllülük esasına dayanan içerik üretimini tehdit ediyor
- Merkezi bir denetim ve sansür mekanizması yaratıyor
- Küresel erişime açık bir platform olan Wikipedia’yı bölgesel regülasyonlara göre şekillendirme riski taşıyor
- Teknik ve mali açıdan uygulanabilir olmayan sorumluluklar yüklüyor
Vakıf ayrıca, yasa kapsamında platformun büyük teknoloji şirketleriyle aynı kategoriye konmasının adil olmadığını savunuyor.
Uzmanlar Ne Diyor?
Dijital haklar savunucuları, Wikipedia’nın bu hamlesinin sadece kendi platformunu değil, açık interneti savunmak adına da önemli bir adım olduğunu belirtiyor. Hukukçular ise düzenlemenin:
- İfade özgürlüğü
- Bilgiye erişim hakkı
- Platform tarafsızlığı
gibi temel demokratik ilkeleri zedeleyebileceği konusunda hemfikir.
Wikipedia İçin Bir İlkti: Tarihindeki Nadir Yasal Müdahalelerden
Wikipedia, bugüne kadar hükümetlerle zaman zaman erişim kısıtlamaları veya içerik kaldırma talepleri üzerinden çatışma yaşamış olsa da, doğrudan bir yasaya karşı hukuki mücadele başlatması nadir bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Vakıf, platformun özgürlükçü doğasını korumak için bu tür girişimlerin kaçınılmaz hale geldiğini belirtiyor.
Gözler Şimdi Mahkeme Sürecinde
Wikimedia Vakfı’nın açtığı dava, yalnızca İngiltere’de değil, dünya genelinde benzer düzenlemelerin planlandığı ülkelerde de emsal teşkil edebilecek nitelikte. Mahkemeden çıkacak kararın, dijital platformların regülasyonla ilişkisi açısından yeni bir dönemin kapısını aralaması bekleniyor.
İstersen bu haber tarzında “dijital platformlar üzerindeki yasal baskılar”, “ifade özgürlüğü ve algoritmalar” ya da “Wikipedia’nın içerik politikaları ve tarafsızlık mücadelesi” gibi içerikler de hazırlayabilirim. Yeni bir başlıkla devam etmek ister misin?
4o
